Suliassaq 1: Nuna Qeriuaannartoq
Suliakkiissummi uani misissussavat, Issittumi silaannaq kissakkiartortillugu nuna qanoq allannguuteqartarnersoq.
Suliakkiissummi pineqarpoq nuna qeriuaannartoq. Nunap immikkoortuini silaannaap kissassusaata agguaqatigiissillugu minnerpaamillu ukiuni tulleriiginnarni marlunni 0°C qulaatingippagu, nuna qeriuaannartutut isigineqalersarpoq. Qeriuaannartoqarfinni nalinginnaavoq silaannaap kissassusaata agguaqatigiissillugu qaffasinnerpaaffimmini −2°C-usarnera.
Suliassat marluupput:
Suliassaq 1: Qeriuaannartoq pillugu agguaqatigiissitsilluni kisitsisit misissukkit
Suliassaq 2: Qeriuaannartoq pillugu kisitsisit ullunit assigiinngitsuneersut misissukkit
PIAREERSARNEQ
SULIASSAT
Suliassani suliarissavatit nunap qaavaniit ammut kissassutsimik/ississutsimik uuttuinerit nikerarnerisa kisitsisitaat. Misissussavat ukiup ataatsip ingerlanerani kissassuseq/ississuseq qanoq allanngoriartorsimanersoq.
Suliassaqarfik (Arbejdsbordet) ammaruk. Tassaniipput paasissutissat Kalaallit Nunaanni illoqarfinnit assigiinngitsunit pingasuneersut. Illoqarfiit pineqartut tassaapput Ilulissat, Sisimiut aamma Kangerlussuaq. Taakku tamarmik Kitaaniipput. Paasissutissat illoqarfinnit ataasiakkaaneersut toqqarsinnaavatit. Paasissutissat imminnut assersuunnissaannut periarfissaqarputit, aamma avannaani, kujataani nunallu timaani assigiinngissutsit misissorsinnaavatit.
Suliassaq 1. Qeriuaannartumut tunngatillugu agguaqatigiissitsinikkut kisitsisit misissukkit
Suliassami uani qeriuaannartumut ukiumoortumik agguaqatigiissitsinikkut kisitsisit misissorneqassapput.
- Ilulissanit paasissutissat toqqakkit. Kurvit tungujortut, aappaluttut sungaartullu suna takutinneraat nassuiaruk.
- Qanoq ititigisumiit 0°C ataanneqartualersarpa?
- Nunami ikiariissitaarneq killissap taassuma ataaniittoq qanoq taaneqartarpa? Qulaaniittoq qanoq taaneqartarpa?
- Nunap qaani kiassuseq/ississuseq qanoq nikerartigiva? Kiassutsip/ississutsip nikerarnera nunap qaavaniit itinerusumukartilluni qanoq pisarpa?
- Nunami qaleriiaani allanngorarfiusup qaleriiaallu qeriuaannartut akornanni kissassuseq/ississuseq qanoq nikerartigiva?
- Qanoq ititigisumiit kiassuseq/ississuseq nikinnani taamaaginnalertarpa?
- Maanna misissuineq taannarpiaq Sisimiunut Kangerlussuarmullu tunngatillugu ingerlatissavat.
- Ilulissani, Sisimiuni Kangerlussuarmilu uuttuinerit imminnut sanilliutikkit
a Assigiinngissutsit suut takusinnaavigit?
b Isummat malillugu assigiinnginnerinut suna pissutaasinnaava? Sumerpiamiinneq apeqqutaasinnaava?
Suliassaq 2. Qeriuaannartoq pillugu paasissutissat (kisitsisit) ullunit assigiinngitsuneersut misissukkit.
Suliassami uani ullukkaartumik uuttuinerit misissussavagut, taakkualu trompetkurvimi sungaartumi qulliullutik takutinneqarput, illoqarfiit pingasut tamarmik takutinneqarlutik: Ilulissat, Sisimiut aamma Kangerlussuaq. Kurvini toornerit takutippaat kissarnersiutit/issisiutit nunamut assaallugit qanoq ititigisumi kiassuseq/ississuseq uuttorneqarsimanersoq.
- Illoqarfiup kurviani uuttuiffiit (toornerit) qassiunersut kisikkit.
- Uuttuiffinni pingasuni tamani ukiumi takuneqarsinnaasumi kingullermi piffissaq una toqqassavat: 1. sept. – 31. aug. Tassani misissussavat piffissami qanoq sivisutigisumik nunami qaleriaani allanngorarfiusoq qerisannginnersoq (aassimasarnersoq). Uuttuiffinni pingasuni tamani nunap qaavata ulloq qeriunnaarfia aamma ulloq qerilerfia nanikkit.
- Tulliullugu nassaariuk piffissami pineqartumi nunap qaava allanngorartoq qanoq ititigisoq tikilugu qeriunnaartarnersoq = piffissami pineqartumi nunap qaava qanoq ititigisoq tikillugu aattarpa?.
- Ukiut siuliisa arlaannit uuttuinernit paasissutissat nassaarikkit – maannattaaq 1. septemberimiit 31. augustimut. (eqqumaffigiuk uuttuinernit paasissutissat kingullersaat uuttuiffinni pingasuni ukiunit assigiinngitsuneersuummata).
- Ukiuni misissukkani tamani ima iliorit:
1: Nunap qaavani kiassutsip/ississutsip qaffasinnerpaaffii appasinnerpaaffiilu paasiniakkit.
2: Nunap qaavani qerinngitsup (aannikup) itinerpaaffia = nunap qaavata allanngorartup itissusia.
Aamma ukiut marluk misissukkatit imminnut sanilliutissavatit. Assigiinngissutsit suuppat?
- Uuttuiffinni pingasuni kiassutsip/ississutsip nikerarneri qanoq assigiinngitsigissuseqarpat (ukiup qanoq ilinerani /itissutsini mississukkani)?
- Assigiinngissutaannut suna nassuiaataasinnaava(suut nassuiaataasinnaappat? Nunami sumiiffik (avannarpasinnerusumiineq- kujasinnerusumiinneq /sinerissamiinneq/nunap timaaniinneq) imaluunniit silaannaap allanngoriartornera?
- Assigiinngissutsit taakku paasissutissat agguaqatigiissinnerinit assigiinngissutsinut sanilliutikkit.
UNIKAALLALAARIT – EQQARSARLUTILLU
Nuna qeriuaannartoq aappat qanoq kinguneqassava?
- Nunap qeriuaannartoq aassagaluarpat nunallu qaava allanngorarfiusoq itinerulerluni qanoq pisoqarsinnaanersoq nassuiaruk?
- Illoqarfiit pineqartut pingasut assingi misissukkit, qimerloorlugulu attaveqaatit suut nunap qeriuaannartup aanneranit sunnerneqarsinnaanersut, assersuutigalugu miittarfiit, aqqusernit il.il. aamma illuliorfiusimasut. Illoqarfinnit pineqartut assit aamma misissukkit.
EQIKKAANEQ
Suliassaq 1: Maanna nunap qeriuaannartup suunera aamma nuna qeriuaannartoq aassagaluarpat qanoq kinguneqarsinnaanera ataatsimut allaaserissavatit.
Suliassaq 2: Ilulissani, Sisimiuni Kangerlussuarmilu nunap qeriuaannartup qaleriiaarfiini assigiinngissutsit maanna nalilersussavatit. Assigiinngissutsinut suut pissutaasinnaanersut nassuiakkit.
Silaannaap kissakkiartornerata nunap qeriuaannartup qaleriiaarfii sunnerpagit, sumiiffiit suut eqqugaanerpaassappat?
- Issittup kiannerulerneratigut nunami qanoq allanngortoqarnerata misissornissaa.
- Nuna qeriuaannartoq, qaleriaat allanngorartut, aannerup itissusaa, trompetkurve.
Atuakkit:
Nuna qeriuaannartoq
Nassuiaat (Explainer):
Nuna qeriuaannartoq
- science.ku.dk: Fra frossen jord til mudderpøl
– Når undergrunden bliver ustabil - science.ku.dk: Kortlægning af permafrost
– Hvor finder vi frossen undergrund? - science.ku.dk: Hvilke drivhusgasser frigives, når den frosne jord tør op?